KY USHQIM NUK PËRMBAN MISH DERRI
Gulçonim nga vapa dhe nga të nxituarit.
Kur mbërritëm tek dyert e Pallatit të Pionierëve, morëm frymë të lehtësuar. Por filmi kish filluar. U hodhëm një vështrim të shpejtë reklamave, “ Tym në pyll ”, “ Nikollka-lokomotivka ”, “ Kaçubej ”, “ Heronjtë e Kronshtadit ”, “ Si u kalit çeliku ”, “ Nëna ”…
…
Vinin nga larg. Nga Bashkimi Sovjetik. Përtej kufirit. Shoku im i klasës, ishte më i gjatë se unë, aq sa për të ma bëre zili. U ngrit pak në majat e gishtave, ngjeshi fytyrën tek xhami i derës së jashtme dhe ndiqte pjerrtazi filmin në sallën që gumëzhinte nga thirrjet, klithmat dhe djersa mbytëse e moshatarëve tanë me fat.
Të njejtën gjë bënte edhe shitesi i caracave, që e kish të ndaluar të hynte e të shiste brënda. Ishte i nervozuar dhe shante nëpër dhëmbë.
-Të qelbet fryma si derr!
I ulëriu me përbuzje shokut tim. Ja pashë shkarazi dhëmbin e prishur sëbashku me stërkalat e qelbura të pështymës që i fluturuan në ajer.
Tek ktheheshim në shtepi, buzëmbrëmjeje, kokëvarur, të fyer e të poshtëruar me shokun tim, s’lame nofkë pa i ngjitur:
Gallof, turi qen, mushkë, qelbës, mi i dhjamosur, kukumjaçkë, gomar, kurriz breshkë, hipopotam, dhe në fund e mbyllëm me sharjen…Qelbësirë! U ndamë të kënaqur që ja morëm hakun. Vetëm sharjen DERR nuk thamë.
…
Genci më tregonte një të hënë, tek ishte i vockël, marifetin që nëna i luante gjyshes. Çdo herë që i servirej sallam pyeste:
-Është mish derri?
-Jooo!!!
I nanuriste në korr familja dhe ajo e hante e qetë sallamin me mish derri. Kënaqej dhe bekonte tavolinën.
…
Artani më tregonte një të martë, sesi kohë më parë në një spital të Italisë, ndërsa nëna e tij ishte e shtruar për kurim, pyeste infermieret tek sillnin ushqimin e radhës:
-Është me mish derri?
Infermjerja bjonde i afrohej tek veshi dhe në konfidencë i pëshpëriste:
-Ky ushqim nuk përmban mish derri.- dhe e ushqente me devocion.
…
Derri në mënyrë të pakuptuar u bë një personazh i rëndësishëm për gjatë gjithë jetës sime. Derri ishte qenia më e diskriminuar dhe kush kish të bënte me të, ishte po njëlloj i diskriminuar.
Largojuni derrave! Mos u shoqëroni me derra! Ky është nje mësim, por për më tepër është mallkim.
…
Isha ulur në tryezë dhe po shijoja pjatën e porcelantë të servirur me mish derri. Ndërsa e prisja brënda gjithë rregullave të etiketës me thikë e pirun, m’u faneps ndarja e madhe, thirrja e madhe për luftë:
-Mos guxo të hash mish derri, sepse është e ndaluar!
Unë nuk ndalova. E kalova kufirin dhe çdo gjë mu duk e rëndë. Kisha tradhëtuar shumë miq, të njohur e të panjohur, të ndershëm, të dashur, të zgjuar, hipokritë, servilë e maskarenj, që nuk e shkelnin këtë betim. Kisha përballë tryezes sime gjysmën e kësaj bote …dhe u trishtova.
…
-Pse na e bëre derrin o Zot!
bërtiste i marri i fshatit dhe i binte me shkop qiellit. Më ndave nga të tjerët. Gruaja më la, femija më braktisi, fshati më tall dhe une s’di ç`të bëj. Do të hakmerrem.
Do t’i shaj, gallofër, turiqena, mushka, qelbesa, mij të dhjamosur, kukumjaçka, gomerë, kurrizbreshka, hipopotamë, cjepër…Qelbësira! Por nuk gjente derman. Kurre nuk u tha derra. Dhe ashtu vdiq. Përtej.
…
Lypsi i fshatit e varrosi dhe për çdo lopatë që i hidhte hungërinte, derr…derr…derr, deri sa e mbuloi mos t’a hanin qentë.
Guri i varrit u quajt “ Kufiri ”. Pëshpëritej lart e poshtë: “ Kush e di se ç’bëhet matanë kufirit!? ”. “ Matanë kufirit është parajsa ”. “ Përtej kufirit rrojnë më mire ”. “ Ja mbathim përtej kufirit ? ”.
Dhe ja mbathnin. Një e nga një. Fshehurazi. Fshehurazi, se përtej “ Kufirit ” hanin derrin në çdo vakt.
…
Lloj lloj legjendash u thurën për “ matanë kufirit ”.
-I kanë kthyer fëmijet tanë në derra! vinte tellallin lypsi i fshatit, që e shkelte atë prag sa herë ti desh qejfi.
-Është një bukuroshe, një e përdalë që na mori fshatin më qafë.
Por, të gjithë iknin nga sytë këmbet dhe as donin t’ia dinin për rrezik. Ditët e fundit të jetës shkoi duke lebetitur te varri i të marrit që e kish varrosur vetë.
-Pse se ndale Zotin kur bëri derr!- dhe plasi.
Çirça buzeqeshte andej matanë.
…
Ne që mbetëm këtej, shpresonim. Shpresonim tek i Mënçuri ynë që të vente matanë e të na sillte njerezit tanë. Çirça donte dashuri si shkëmbim. Le të hamë lulen e helmuar, që të mos na bëjë efekt magji e sajë.
…
U kthyen. U kthyen të gjithë. Palë palë si edhe ikën. Erdhën dhe na sollën me vehte, atë…Shenjën.
\
skush nuk mund të gënjehet më. Askush. As gjyshja e Gencit. As nëna e Artanit. Çdo gjë që përmban mish derri ështe e vulosur. Të gjithë më në fund jemi të shpëtuar. Të shenjuar. Edhe shoku im i fëmijeris është i qetë. Është me Shenjën në ballë.
PS: Murin e rrëzuam. Nuk ka më kufinj. Nuk ka më Këndej dhe Andej. Varri i të marrit u bë vend pelegrinazhi, por ne bredhim botës të shenjuar në ballë si Kaini.